Bir Kına Gecesi Serüveni
Bir kına gecesi serüveni; Düğün törenleri, pek çok kültürün en önemli parçalarındandır.
Kına gecesi ise, bu törenler arasında yer alan en duygu yüklü törendir. Kına gecelerinin olmazsa olmazları; hüzünlü ezgiler ve ağıtlardır. Esas olarak gelin tarafının evinde yapılan kına geceleri, günümüzde bir düğün öncesi eğlence haline getirilip başka mekanlarda yapılsa da, geleneklerin korunduğu bölgelerde eski önemi hala hüküm sürer.
Bir Kına Gecesi Serüveni
Eski İslam geleneklerinden biri olduğu söylenen kına; askere gidecek olan gence ‘Vatana ve Allah’a kurban olsun’ diye yakılırken, geline yakılan kına farklı anlamlar taşır. Bazı yerlerde kına “Cennet’in sıvası” diye adlandırılır ve sevap sayılır, bazı yerlerde de kına yakılmayan gelinin cennete alınmayacağına inanılır. Fakat Anadolu yöresinin geneline bakıldığında kına aslında bekaretin simgesidir. Ayrıca, yeni çiftleri birbirleriyle sevgili yapmak için de kına yakıldığı söylenmektedir.
Bazı yörelerde kınanın koruyucu özelliğinin de olduğu söylenir. Gelinin ve davetlilerin ellerine yakılan kınalar, evliliğin kutsanmasına ve korumasına yardımcı olacağına inanılır. Bazı yörelerde ise gelinin baba evine bir daha aynı şartlarda geri dönmeyeceğini simgelemek için geline kına yakılır.
Kına ORGANİZASYONLARI yapılan uygulamalar aslında aynı olsa da detayları yöreden yöreye değişkenlik gösterir. Düğünden bir gün önce yapılan kına gecesi gelin evinde yapılırken, kınayı damat tarafı getirir. Gelinin başına bir duvak örtülür ve içinde mumlar yanan kına tepsisi, genç kızlar tarafından ağıtlar eşliğinde ortaya getirilir. Kına yakma töreni dualar ile başlar. Gelinin sağ avucunun ortasına kına ve altın konulur ve ipek mendille bağlanır.
Kına gecelerinde söylenen ağıtlar, yalnızca kadınlar tarafından söylenir. Geline kına yakılırken söylenen ağıtlarda herhangi bir çalgı olmaz. Kına organizasyonları‘nın amacı gelini ağlatmaktır. Eğer gelin ağlamazsa “Kocada gönlü var” diye yorumlanarak ayıplanır.
Kına yakma adetinin kökeninin paganizme dayandığı düşünülür. Çatal Höyük’te bulunan ve MÖ 7000’li yıllardan kalma olduğu söylenen mezarlarda, cesetlerin ellerinde bereket tanrıçasına ait kınadan yapılma süslemeler görülmüştür. Ayrıca yapılan arkeolojik çalışmalarda, eski Mısır firavunlarının el ve ayak parmaklarının mumyalanmadan önce kınayla boyandığını gözlemlenmiştir.
Neden Kına Yakılır ? Kına Gecesi Türküleri Ne Anlatır ?
Kına gecelerinde hem ağlanır hem de gülünür. Güzel ve ironik bir kutlama olan kına gecelerinin tabiî ki de belirli anlamları vardır. Genelde kadınlar olmak üzere gelinin ve damadın arkadaşları gelerek geline ve damada kına yakarlar .
Peki bu kına gecelerinin anlamı nedir, neden yapılır ? Kınanın nazardan koruduğuna inanılmaktadır. Eski İslam geleneklerinden bir tanesidir. Ömür boyu aşklarını devam ettirebilmeleri için ve nazardan , tüm kötülüklerden korumak için kına yakılmaktadır. Evlilik farklı bir anlamda kutsanmış sayılmaktadır. Tüm misafirlerin de ellerine yakılır.
Bir diğer anlamı da adanmışlıktır. Geline kına yakmak eşine hayatını adaması anlamına gelmektedir.
İlginç ve güzel kokusu olan kınanın sevgiyi ve sohbeti artırdığı düşünülmektedir. Ailedeki kadınları da birbirine yakınlaştırmaktadır. Kına yakılırken söylenen ağıtlar ise gelini ağlatmak için yapılmaktadır. Bir inanışa göre ağlamadığı zaman ‘eşinde gönlü var’ şeklinde yorumlanmaktadır. Geleneksellik bu türkülerde yoğun bir şekilde bulunmaktadır.